Άρθρα - Κείμενα

Γιατί ενδιαφέρει μια τέτοια συζήτηση

Α. Η επίθεση  

Μέσα σε ενάμιση χρόνο Μνημονίου, οι εργαζόμενοι έχασαν σχεδόν το 1/3 του πραγματικού μισθού τους. Η ανεργία προσεγγίζει –επίσημα- το 20%, ενώ στους νέους εργαζόμενους και τις γυναίκες είναι υπερδιπλάσια. Η επισφάλεια, η μερική απασχόληση, οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου, η διαρκής απειλή της απόλυσης κυριαρχούν τόσο στον ιδιωτικό, όσο πια και στον –πάλαι ποτέ- δημόσιο τομέα. Η δημόσια υγεία ιδιωτικοποιείται και μετατρέπεται σε κερδοφόρα επιχείρηση. Τα πανεπιστήμια εκποιούνται, τα δημόσια σχολεία συγχωνεύονται για να μείνουν στη συνέχεια χωρίς βιβλία και εκπαιδευτικούς. Οι μετανάστες έχουν επιστρέψει στη μεγάλη πλειοψηφία τους στην ομηρία της παρανομίας, οι πρόσφυγες αντιμετωπίζονται στα σύνορα ως στρατιωτικός εχθρός, τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, ως εργαλεία και ως δείκτες του συσχετισμού στους κοινωνικούς αγώνες, υποχωρούν καθημερινά. Η Αστυνομία είναι η μόνη κρατική υπηρεσία που ενισχύεται, μαζί ίσως με το Στρατό, καθώς οι κραυγές για εθνικές απειλές προσπαθούν να καλύψουν το θόρυβο του διαρκούς εσωτερικού πολέμου.

Ο κατάλογος των διαπιστώσεων θα μπορούσε να συνεχιστεί για σελίδες, χωρίς ακόμα να αποτυπώνει με ακρίβεια τη συγκυρία: άλλωστε, η αγριότερη στην πρόσφατη ιστορία, επίθεση των δυνάμεων του κεφαλαίου ενάντια στην εργασία και ολόκληρη την κοινωνία, βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη και αυτό που μέχρι χθες φάνταζε αδιανόητο, σήμερα θεωρείται αυτονόητο. Ένας πρωτόφαντος συνδυασμός παραγόντων -ανάμεσά τους η πρόσφατη ιστορική υποχώρηση των εργατικών κινημάτων και των συλλογικών χώρων, η εικοσαετής οικονομική, πολιτική και ιδεολογική κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, η βαθειά κρίση υπερσυσσώρευσης του παγκόσμιου καπιταλισμού (την οποία επιτάχυνε η ίδια νεοφιλελεύθερη διαχείριση), η κρίση του κρατικού χρέους που εντάθηκε τόσο από την ύφεση, όσο και από τις απαλλαγές και τις χαριστικές ρυθμίσεις για το κεφάλαιο που δόθηκαν πάλι στο πλαίσιο μιας νεοφιλελεύθερης διαχείρισης της ύφεσης- έχει διαμορφώσει ένα εκρηκτικό περιβάλλον, στο οποίο η ταξική πάλη δεν διεξάγεται πια με το γάντι, αλλά με κάθε δυνατό μέσο. Η κρίση χρέους της Ελλάδας μοιάζει σαν ένα πείραμα παγκόσμιας εμβέλειας: οι δυνάμεις του κεφαλαίου αναζητούν διέξοδο από την κρίση, επιστρατεύοντας τις πιο βίαιες μεταρρυθμίσεις, εφαρμόζοντας κατά γράμμα το δόγμα του σοκ: όσο πιο ακραία, όσο πιο γρήγορα, όσο πιο βίαια.

Το κείμενο που ακολουθεί, αποτελεί εισήγηση στη συζήτηση που έγινε στην Κίνηση Αθήνας του Δικτύου στις 5/10/11. Η συζήτηση για την οικονομική κρίση και την απάντηση της Αριστεράς εντάσσεται στο πλαίσιο της προετοιμασίας της Πανελλαδικής Συνάντησης του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, που καλώς εχόντων των πραγμάτων θα πραγματοποιηθεί το Δεκέμβρη. Όπως είναι φυσικό, ορισμένα σημεία έχουν επικαιροποιηθεί.

1.     Το βασικό διακύβευμα της κρίσης για την Αριστερά θα πρέπει να είναι το ποιος πληρώνει το λογαριασμό. Παρά το ότι τα ζητήματα της νομισματικής πολιτικής (ευρώ ή δραχμή) και του χρέους (στάση πληρωμών ή επαναδιαπραγμάτευση) είναι αυτά που έχουν απασχολήσει ιδιαίτερα την Αριστερά και το κίνημα, στην πραγματικότητα η αφετηρία κάθε αριστερής προσέγγισης για την αντιμετώπιση της κρίσης, βρίσκεται αλλού. Δηλαδή, θα πρέπει να αναζητήσουμε τη δικιά μας αφετηρία εκεί ακριβούς που εκκινούν οι πολιτικές της αντίπαλης πλευράς. Και η αφετηρία όλων των «προγραμμάτων σταθεροποίησης και προσαρμογής», όλων των σχεδιασμών του αστικού πολιτικού μπλοκ, είναι ότι οι πλούσιοι δεν πρέπει με κανένα τρόπο να πληρώσουν το λογαριασμό της κρίσης. Όλο το κόστος της κρίσης πρέπει να μεταφερθεί σε αυτούς που επωμίστηκαν τα βάρη και κατά την περίοδο της ανάπτυξης: στους εργαζόμενους, στους «από κάτω». Αυτή είναι η κεντρική ιδέα των ασκούμενων πολιτικών στην Ελλάδα και τον κόσμο, και με αυτήν θα πρέπει να αναμετρηθούμε κατά κύριο λόγο. Και ο μόνος τρόπος για να το κάνουμε, είναι να αναδείξουμε τον κραυγαλέα ταξικό χαρακτήρα της πολιτικής κυβέρνησης, ΕΕ και ΔΝΤ, να ξαναθυμηθούμε ότι η κοινωνία χωρίζεται σε αντιμαχόμενα ταξικά στρατόπεδα που έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα, να υπογραμμίσουμε ότι τα μνημόνια δεν χτυπάνε γενικά την κοινωνία, αλλά τους ασθενέστερους οικονομικά, και ότι ακόμα και αν οι πολιτικές τύπου ΔΝΤ οδηγήσουν τη χώρα στην άβυσσο (όπως έγινε στο πρόσφατο παρελθόν με την Αργεντινή), αυτό δεν οφείλεται σε κακούς υπολογισμούς και λάθος εφαρμογές, αλλά στη λυσσαλέα άρνηση των καπιταλιστών να θυσιάσουν έστω και μέρος από τα κέρδη τους, ακόμα και μπροστά στον κίνδυνο του χάους. Αφετηρία λοιπόν κάθε αριστερής πολιτικής θα πρέπει να είναι το «να πληρώσουν την κρίση οι πλούσιοι».  Ναι, «λεφτά υπάρχουν» σε αυτήν την κοινωνία, και πρέπει να τα πάρουμε από τους λίγους που τα έχουν, για να καλύψουμε τις ανάγκες των πολλών.

1. Το κίνημα των πλατειών αποτελεί μια ισχυρή κοινωνική δύναμη που δεν μπορεί να αγνοεί πλέον κανείς. Ασχέτως της φυσιολογικής κόπωσης μετά από ενάμιση μήνα καθημερινών κινητοποιήσεων, οι πλατείες παραμένουν η Νο1 απειλή για την κυβέρνηση και την τρόικα. Η ικανότητά τους να κινητοποιούν πλατιές μάζες κόσμου, πολύ πέρα από την απήχηση της παραδοσιακής πολιτικής Αριστεράς και των συνδικάτων, η ακόμα πλατύτερη λαϊκή υποστήριξη των αιτημάτων και των δράσεών τους, η πρωτοφανής διάρκεια των κινητοποιήσεών τους, η αντοχή τους στην πλέον βάρβαρη καταστολή, καθώς και το ότι αργά αλλά σταθερά συγκροτούν τις πρώτες οργανωτικές δομές τους, δείχνουν ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ένα στιγμιαίο ξέσπασμα, αλλά με ένα κίνημα που μπορεί να αλλάξει το πολιτικό σκηνικό σε βάθος χρόνου. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι όλες οι αιτίες που δημιούργησαν το πλαίσιο μέσα στο οποίο ξέσπασε το κίνημα των πλατειών όχι μόνο βρίσκονται σε ισχύ, αλλά οξύνονται: α) η ραγδαία επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων και μεγάλου μέρους της μεσαίας τάξης, β) το βάθεμα της ύφεσης, η διαφαινόμενη χρεοκοπία και η απουσία οποιασδήποτε προοπτικής εξόδου από το τέλμα, γ) η μαζικοποίηση της πεποίθησης ότι το Μεσοπρόθεσμο οδηγεί με μεγαλύτερη ταχύτητα στην καταστροφή την οποία υποτίθεται ότι επιχειρεί να αποτρέψει, δ) η κατάρρευση των ψευδαισθήσεων ότι με το υπάρχον πολιτικό σύστημα μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα, ε) η απώλεια οποιασδήποτε ελπίδας για ατομική ευημερία, στ) η γενικευμένη αίσθηση «εθνικής ταπείνωσης», που απορρέει από την πεποίθηση ότι με την απεύθυνσή της στο ΔΝΤ «η χώρα έπεσε στη β΄ κατηγορία». Κατά συνέπεια, οι πλατείες έχουν τη δυνατότητα να μετατραπούν σε ένα ρωμαλέο ρεύμα λαϊκής-κοινωνικής αντιπολίτευσης, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει το αντίπαλο δέος στο μπλοκ κυβέρνησης-τρόικας-εργοδοσίας.

Κίνημα των πλατειών, με κορωνίδα την Πλατεία Συντάγματος: Η μεγαλύτερη, ως προς τη διάρκεια και τη λαϊκή συμμετοχή, κινητοποίηση από τη Μεταπολίτευση· η πρώτη που δεν ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Αριστεράς και τα βασικά της χαρακτηριστικά είναι διαφορετικά από εκείνα των κινητοποιήσεων στις οποίες πρωτοστατούν η Αριστερά (κάθε εκδοχή της), τα συνδικάτα, αλλά και ο αντιεξουσιαστικός χώρος: άμεση δημοκρατία, ειρηνικός χαρακτήρας, δραστικός περιορισμός της κομματικής παρουσίας, μαζικός εθελοντισμός και παλλαϊκά/πανεθνικά φυσιογνωμικά στοιχεία.

Ο πολιτικός στόχος του κινήματος των πλατειών επίσης πρωτοφανής για τα μεταπολιτευτικά δεδομένα: Να μην ψηφιστεί το Μνημόνιο 2 και να φύγει η κυβέρνηση. Και για την επίτευξη αυτού του στόχου αγωνίζεται με εξαιρετική αποφασιστικότητα. Οι δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, νέοι κυρίως, αλλά και μεσήλικες ή ηλικιωμένοι, που έμεναν «με το χαμόγελο στα χείλη» στην Πλατεία Συντάγματος στις 15 Ιουνίου, παρά τον καταιγισμό χημικών και τις επελάσεις των ΜΑΤ, αποτελούν υπόδειγμα μαχητικότητας.