Για μια αριστερή κυβέρνηση της Αριστεράς - Παιδεία: δημοκρατία και χειραφέτηση
Τα κρατικά εποπτευόμενα εκπαιδευτικά συστήματα διαμορφώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε κατά κανόνα να εξυπηρετούν τη συνέχιση του όποιου υπάρχοντος κοινωνικοπολιτικού συστήματος. Τούτου δοθέντος, και με δεδομένο ότι οι προηγούμενες νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις στη χώρα ανέλαβαν νομοθετικές πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση πλήρους ευθυγράμμισης της ελληνικής εκπαιδευτικής πολιτικής με τους βασικούς κατευθυντήριους άξονες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, το εκπαιδευτικό κίνημα που επιμέρους τμήματά του, όπως οι διοικητικοί υπάλληλοι των πανεπιστημίων, αλλά και οι καθηγητές δευτεροβάθμιας, πραγματοποίησαν αξιοσημείωτους μαζικούς αγώνες τα τελευταία χρόνια (και) της κινηματικής ύφεσης έχει πολλά επίδικα να διεκδικήσει και να πιέσει τη νέα κυβέρνηση ώστε να τα υλοποιήσει.
Το σχολείο, από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο, οφείλει να διαδραματίζει έναν διπλό ρόλο: γνωστικό και κοινωνικό. Από την άποψη λοιπόν αυτή οφείλει αφενός μεν να παρέχει στους μαθητές και τις μαθήτριες γνώσεις και δεξιότητες, αφετέρου δε να φροντίζει να συνυπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να διαμορφώνονται με κριτική συνείδηση ελεύθερα σκεπτόμενοι υπεύθυνοι πολίτες, ενώ παράλληλα ως ζωντανό κομμάτι του κοινωνικού ιστού να συμβάλλει στην κοινωνική εξέλιξη και χειραφέτηση. Σήμερα, και οι τρεις βαθμίδες της δημόσιας εκπαίδευσης αντιμετωπίζουν παρόμοια, εξαιρετικά σοβαρά, προβλήματα που προέρχονται από την επί χρόνια εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής που απογειώθηκε κατά την τελευταία μνημονική πενταετία. Μια πολιτική που διαλύει το κοινωνικό κράτος και επομένως παύει πλέον να θεωρεί την εκπαίδευση ως κοινωνικό αγαθό στο οποίο όλοι και όλες δικαιούνται να έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση. Μια πολιτική που, σε μεγάλο βαθμό, το έχει ήδη επιτύχει και επιχειρεί ολοκληρωτικά να μετατρέψει όλα τα κοινωνικά αγαθά με πρώτα την παιδεία και την υγεία σε εμπορεύματα που θα μπορούν να τα αγοράζουν μόνο όσοι έχουν την ανάλογη οικονομική ευχέρεια. Μια πολιτική που θεωρεί ότι πλατιά και γενική παιδεία δεν χρειάζεται για όλους τους νέους και τις νέες, μια πολιτική που θέλει να δημιουργήσει νέες γενιές μη σκεπτόμενων υπάκουων οσφυοκαπτών, με πλήρη απουσία συλλογικής συνείδησης, αλλά με έμφαση στην ατομική επιτυχία και αριστεία.
Για την προώθηση αυτής της πολιτικής οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν δίστασαν να περικόψουν αποφασιστικά τη χρηματοδότηση, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία σχολείων και πανεπιστημίων. Η υπονόμευση αυτή από την ίδια την πολιτεία, σε συνδυασμό με την ενορχηστρωμένη επίθεση των πρόθυμων ΜΜΕ που προβάλλοντας ως γενικό κανόνα λίγες υπαρκτές περιπτώσεις καταδικαστέας ιδιοτέλειας, στόχευσε στην συνολική απαξίωση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, διδακτικού έργου και εκπαιδευτικών, επιδιώκοντας να πειστεί η κοινή γνώμη ότι όλο το εκπαιδευτικό σύστημα είναι σάπιο, ότι όλοι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι τεμπέληδες και ανίκανοι, ώστε να κερδίσουν κοινωνική συναίνεση ή έστω ανοχή για τη «μεταρρύθμιση» εφαρμόζοντας αυταρχικούς νεοφιλελεύθερους νόμους.
Χωρίς να παραγνωρίζεται η σημαντικότητα της οικονομικής παραμέτρου και για μια χεραφετική «πορεία πλεύσης» στην εκπαίδευση, τονίζουμε με έμφαση ότι το οικονομικό είναι αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη, ώστε αυτή να επιτευχθεί. Το θεσμικό πλαίσιο, οι ποιοτικές αλλαγές, οι χειραφετικές ιδέες και τα ριζοσπαστικά προτάγματα παίζουν τον κυρίαρχο ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση. Η κυβέρνηση λοιπόν, οφείλει και μπορεί να υλοποιήσει άμεσα μια σειρά από προτάσεις.
Συγκεκριμένα:
Αποκατάσταση και διεύρυνση της δημοκρατίας στα πανεπιστήμια και τα σχολεία: Άμεση κατάργηση των Συμβουλίων Ιδρυμάτων, ενός θεσμού που έπαιξε ρόλο τοποτηρητή εφαρμογής της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στα πανεπιστήμια στο πλαίσιο της ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής και των στόχων της, αλλά και προεπιλογής των ευπειθών υποψήφιων πρυτάνεων. Παύση θητείας όλων εκείνων των οργάνων διοίκησης εκλεγμένων μόνο από τους διδάσκοντες για τα οποία υπήρξε προεπιλογή και έγκρισή τους από τα Συμβούλια Ιδρυμάτων και διεξαγωγή νέων ελεύθερων εκλογών με συμμετοχή ολόκληρης της πανεπιστημιακής κοινότητας (διδασκόντων, φοιτητών και λοιπών εργαζομένων). Επαναφορά του πανεπιστημιακού ασύλου, ενίσχυση του αυτοδιοίκητου, μεγαλύτερη αυτοτέλεια στις σχολικές μονάδες. Μεταφορά αρμοδιοτήτων από μονοπρόσωπα σε συλλογικά όργανα, τόσο στα πανεπιστήμια όσο και στα σχολεία, στα οποία να συμμετέχουν ισότιμα διδάσκοντες, διδασκόμενοι (και εργαζόμενοι/ες). Κατάργηση των διαγραφών των φοιτητών-ριών και επαναφορά όσων διαγράφτηκαν και επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Επιστροφή στις θέσεις τους όλων των διοικητικών υπαλλήλων πανεπιστημίων και των καθηγητών-ριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που τέθηκαν σε διαθεσιμότητα.
Αποκατάσταση, κατοχύρωση και διεύρυνση του δημόσιου, δημοκρατικού και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης: Κατάργηση διδάκτρων, τόσο σε προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών όσο και σε δομές διά βίου μάθησης και επιμόρφωσης που έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν μέσα στα πανεπιστήμια. Απαγόρευση δραστηριοτήτων πανεπιστημιακών εργαστηρίων ως εταιριών με ιδιωτικοοικονομικά πρότυπα. Απαγόρευση λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων οποιασδήποτε μορφής με ταυτόχρονη κατάργηση εκείνων των επαγγελματικών δικαιωμάτων που καταχρηστικά αποδόθηκαν πρόσφατα στους αποφοίτους τους. Κατάργηση της παραπαιδείας (φροντιστήρια) για μαθητές-ριες γυμνασίου και λυκείου και θέσπιση ενισχυτικής διδασκαλίας μέσα στα σχολεία από μόνιμους καθηγητές για μαθητές με ιδιαίτερες ανάγκες (μαθητές με μαθησιακά προβλήματα, οικονομικά ασθενείς, πρόσφυγες-μετανάστες). Επαναλειτουργία σχολικών μονάδων κυρίως της υπαίθρου που έκλεισαν ως οικονομικά ασύμφορες και εξασφάλιση της μεταφοράς των μαθητών με δημόσια μέσα συγκοινωνίας.
Εκδημοκρατισμός θεσμικών πλαισίων: Κατάργηση των νόμων Διαμαντοπούλου, Αρβανιτόπουλου και των συμπληρωμάτων τους στα πανεπιστήμια και θέσπιση νέου δημοκρατικού νόμου-πλαίσιου. Κατάργηση του νόμου περί «αξιολόγησης» των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αφού η προβλεπόμενη υποχρεωτική αρνητική βαθμολόγηση συγκεκριμένου ποσοστού εκπαιδευτικών δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι μοναδική στόχευσή του ήταν η δημιουργία «δεξαμενής» εκπαιδευτικών για διαθεσιμότητα-απόλυση, η διαμόρφωση κλιμακωτού μισθολογίου και η δημιουργία ενός πελατειακού και δυνάμει απεργοσπαστικού μηχανισμού. Κατάργηση της «αυτοαξιολόγησης» σχολικών μονάδων που αποσκοπεί στη δημιουργία σχολείων πολλών ταχυτήτων και στο κλείσιμο σχολικών μονάδων.
Αποκατάσταση εργασιακής αξιοπρέπειας: Κάλυψη μόνιμων και διαρκών εκπαιδευτικών αναγκών με διορισμούς δασκάλων, καθηγητών και μελών ΔΕΠ στις τρεις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Κατάργηση των εργολαβιών (φύλαξης, καθαριότητας, συντήρησης) και αντ'αυτής, απευθείας (επανα)προσλήψεις προσωπικού για τις παραπάνω ανάγκες σε πανεπιστήμια και σχολικές μονάδες. Κατάργηση των μνημονικών τροποποιήσεων στο πειθαρχικό δίκαιο των υπαλλήλων που στοχεύει στην τρομοκράτηση και υποταγή των εκπαιδευτικών, παραβιάζοντας θεμελιώδεις δημοκρατικές δικονομικές αρχές, όπως είναι το τεκμήριο αθωότητας. Μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα στα σχολεία, επαναφορά του διδακτικού ωραρίου των εκπαιδευτικών, επαναλειτουργία των κλάδων που καταργήθηκαν σε επαγγελματικά σχολεία και γενική αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, ώστε αυτή πραγματικά να επιτελεί το σκοπό της.
Υιοθέτηση αρχών χειραφετικής παιδαγωγικής και ανάσχεση τεχνολαγνείας: Πρόταξη της παιδαγωγικής και ενίσχυση της διδακτικής σχέσης ανάμεσα σε μαθητή και διδάσκοντα. Επαναφορά αρχών κλασικής παιδείας υπό το πρίσμα των σύγχρονων αναγκών και δεδομένων. Καλλιέργεια ποικίλων δεξιοτήτων σε φυσική αγωγή, ηθική, πολιτική, πολιτιστική, κοινωνική και αισθητική ανάπτυξη. Αντιφασιστικός, αντιρατσιστικός, αντιεθνικιστικός, αντικαπιταλιστικός, αντιομοφοβικός, αντισεξιστικός, πολυπολιτισμικός τόνος στο διδακτικό περιεχόμενο. Άμεση αλλαγή του εξεταστικοκεντρικού χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και απεξάρτηση του λυκείου από τη διαδικασία εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ανάσχεση της πρωτίστως από οικονομικά συμφέροντα εκπορευόμενης υπέρμετρης, αναντίστοιχης με τα μαθησιακά αποτελέσματα, προώθησης της τεχνολογίας σε καθημερινή βάση και για κάθε γνωστικό αντικείμενο, από την Α΄ τάξη του δημοτικού, και περιορισμό της χρήσης της σε εκείνες τις δημιουργικές περιπτώσεις όπου πράγματι παράγεται προστιθέμενη μαθησιακή αξία.
Τέλος, επειδή φασίστας και δάσκαλος δεν γίνεται, επειδή οι δύο έννοιες είναι απολύτως ασύμβατες, το μαζικό εκπαιδευτικό κίνημα πρέπει να απαιτήσει, και ο νέος υπουργός πρέπει να φροντίσει, έτσι ώστε όλοι οι εκπαιδευτικοί που εμφανίστηκαν είτε να συμμετέχουν σε ψηφοδέλτια της ΧΑ ή συνδικαλιστικών εκλογικών σχημάτων που αυτή υποστήριξε, είτε δημόσια να εκφράζουν φασιστικό και ρατσιστικό λόγο, να απομακρυνθούν άμεσα από τις σχολικές τάξεις και να μετακινηθούν σε διοικητικές θέσεις γραφείων.
Τα μέτρα αυτά ανασυγκρότησης της δημόσιας εκπαίδευσης είναι αναγκαία για την επαναφορά της σε κατάσταση λειτουργίας. Χρειάζεται όμως κάποια στιγμή να ανοίξει στην ελληνική κοινωνία η συζήτηση για ένα συνολικά διαφορετικό ρόλο της εκπαίδευσης. Μια μεγάλη δημόσια συζήτηση, ως μια πρωτόγνωρη μορφωτική επανάσταση, που θα απελευθερώσει τη γνώση από τη χρησιμοθηρική, εργαλειακή και αγοραία διάστασή της και θα την μετατρέψει σε δρόμο για την προσωπική και κοινωνική αναζήτηση και χειραφέτηση, σε μία κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς και εκμετάλλευση.
